Friday, 4th July 2025 
शुभांशू म्हणाले- अंतराळातून नमस्कार:लहान मुलासारखा शिकतोय, अंतराळात चालणे व खाणे; दुपारी 4:30 वाजता ISSवर पोहोचतील
भारतीय अंतराळवीर शुभांशू शुक्ला यांच्यासह चारही अंतराळवीर आज, म्हणजे २६ जून रोजी दुपारी ४:३० वाजता अंतराळ स्थानकात पोहोचतील. त्याआधी, या मोहिमेतील कर्मचाऱ्यांनी अंतराळयानाशी थेट संवाद साधला. यावेळी शुभांशू म्हणाले- अंतराळातून नमस्कार! माझ्या सहकारी अंतराळवीरांसोबत येथे येऊन मी खूप उत्साहित आहे. हा एक अद्भुत प्रवास आहे. ते म्हणाले, "जेव्हा आम्हाला व्हॅक्यूममध्ये सोडण्यात आले तेव्हा मला फारसे बरे वाटत नव्हते, मी खूप झोपलो आहे. मी लहान मुलासारखा शिकत आहे... अंतराळात कसे चालायचे आणि कसे खायचे." यावेळी, हातात एक सॉफ्ट टॉय हंस धरून ते म्हणाले - भारतीय संस्कृतीत, हंस हे बुद्धिमत्तेचे प्रतीक आहे. सर्व अंतराळवीर काल, म्हणजे २५ जून रोजी अ‍ॅक्सियम मिशन ४ अंतर्गत आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकाकडे रवाना झाले. तांत्रिक अडचणींमुळे त्यांचे मिशन यापूर्वी ६ वेळा पुढे ढकलण्यात आले होते. मोहिमेशी संबंधित ४ चित्रे... ४१ वर्षांनंतर भारतीय अंतराळवीर अवकाशात गेला अमेरिकन अंतराळ संस्था नासा आणि भारतीय संस्था इस्रो यांच्यातील करारानुसार, भारतीय हवाई दलाचे ग्रुप कॅप्टन शुभांशू शुक्ला यांची या मोहिमेसाठी निवड करण्यात आली आहे. शुभांशू हे आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकाला भेट देणारे पहिले भारतीय आणि अंतराळात जाणारे दुसरे भारतीय आहेत. ४१ वर्षांपूर्वी, राकेश शर्मा यांनी १९८४ मध्ये सोव्हिएत युनियनच्या अंतराळयानातून अंतराळ प्रवास केला होता. शुभांशूंचा हा अनुभव भारताच्या गगनयान मोहिमेत उपयुक्त ठरेल. ही भारताची पहिली मानवी अंतराळ मोहीम आहे, ज्याचा उद्देश भारतीय अंतराळवीरांना पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेत पाठवणे आणि त्यांना सुरक्षितपणे परत आणणे आहे. हे २०२७ मध्ये प्रक्षेपित होण्याची शक्यता आहे. भारतात अंतराळवीरांना गगनयात्री म्हणतात. त्याचप्रमाणे, रशियामध्ये त्यांना कॉसमोनॉट्स म्हणतात आणि चीनमध्ये त्यांना तायकोनॉट्स म्हणतात. अ‍ॅक्सियम-४ मोहीम ६ वेळा पुढे ढकलण्यात आली मोहिमेचे उद्दिष्ट: अंतराळ स्थानक बांधण्याच्या योजनेचा एक भाग अ‍ॅक्स-४ मोहिमेचा मुख्य उद्देश अवकाशात संशोधन करणे आणि नवीन तंत्रज्ञानाची चाचणी करणे आहे. हे अभियान खाजगी अंतराळ प्रवासाला प्रोत्साहन देण्यासाठी देखील आहे आणि अ‍ॅक्सियम स्पेस नियोजनाचा एक भाग आहे, जे भविष्यात एक व्यावसायिक अंतराळ स्थानक (अ‍ॅक्सियम स्टेशन) बांधण्याची योजना आखत आहे. आता ६ महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे: प्रश्न १: शुभांशू शुक्ला कोण आहे? उत्तर: शुभांशूंचा जन्म १९८६ मध्ये उत्तर प्रदेशातील लखनऊ येथे झाला. त्याने राष्ट्रीय संरक्षण अकादमी (एनडीए) मधून शिक्षण घेतले. ते २००६ मध्ये हवाई दलात सामील झाले आणि त्यांना लढाऊ विमाने उडवण्याचा अनुभव आहे. त्यांची निवड इस्रोच्या गगनयान मोहिमेसाठीही झाली आहे, जी भारताची पहिली मानवी अंतराळ मोहीम आहे. अंतराळवीर होण्यासाठी त्यांनी रशिया आणि अमेरिकेत विशेष प्रशिक्षण घेतले. यामध्ये त्यांनी सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षण, आपत्कालीन हाताळणी आणि वैज्ञानिक प्रयोगांमध्ये काम करणे शिकले. प्रश्न २: शुभांशू आयएसएसवर काय करतील? उत्तर: शुभांशू तेथे १४ दिवस राहतील आणि भारतीय शैक्षणिक संस्थांनी डिझाइन केलेले ७ प्रयोग करतील. यातील बहुतेक प्रयोग जैविक अभ्यासाचे असतील, जसे की अंतराळातील मानवी आरोग्यावर आणि जीवांवर होणारे परिणाम पाहणे. याशिवाय, ते नासासोबत आणखी ५ प्रयोग करतील, ज्यामध्ये तो दीर्घ अंतराळ मोहिमांसाठी डेटा गोळा करेल. या मोहिमेत केलेले प्रयोग भारताच्या गगनयान मोहिमेला बळकटी देतील. अंतराळ स्थानकात पोहोचल्यानंतर शुभांशू पंतप्रधान नरेंद्र मोदींशीही बोलण्याची अपेक्षा आहे. प्रश्न ३: शुभांशू त्यांच्यासोबत अंतराळात काय घेऊन जात आहे? उत्तर: शुभंशु शुक्ला त्यांच्यासोबत खास तयार केलेल्या भारतीय मिठाई घेऊन जात आहेत. एका पत्रकार परिषदेत त्यांनी सांगितले होते की ते आंब्याचा रस, गाजराचा हलवा आणि मूग डाळ हलवा अंतराळात घेऊन जात आहेत. त्यांनी सांगितले की ते आयएसएसवरील त्यांच्या सहकारी अंतराळवीरांसोबत हे गोड पदार्थ शेअर करण्याची त्यांची योजना आहे. प्रश्न ४: या मोहिमेसाठी भारताला किती खर्च आला आहे? उत्तर: भारताने या मोहिमेवर आतापर्यंत सुमारे ५४८ कोटी रुपये खर्च केले आहेत. यामध्ये शुभांशू आणि त्यांचे बॅकअप ग्रुप कॅप्टन प्रशांत नायर यांच्या प्रशिक्षणाचा खर्च समाविष्ट आहे. हे पैसे प्रशिक्षण, उपकरणे आणि आंतरराष्ट्रीय भागीदारींवर खर्च केले जातात. शुभांशूंच्या प्रशिक्षणाचे ३ फोटो... प्रश्न ५: भारतासाठी हे अभियान किती महत्त्वाचे आहे? उत्तर: शुभांशूंचा हा अनुभव २०२७ मध्ये नियोजित गगनयान मोहिमेसाठी खूप उपयुक्त ठरेल. परतल्यानंतर ते आणलेला डेटा आणि अनुभव भारताच्या अंतराळ कार्यक्रमाला पुढे नेण्यास मदत करू शकतो. प्रश्न ६: ही खाजगी अंतराळ मोहीम आहे का? उत्तर: हो, अ‍ॅक्सियम मिशन ४ ही एक खाजगी अंतराळ उड्डाण मोहीम आहे. ती अमेरिकेची खाजगी अंतराळ कंपनी अ‍ॅक्सियम स्पेस आणि नासा यांच्या सहकार्याने होत आहे. अ‍ॅक्सियम स्पेसचे हे चौथे अभियान आहे. आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक म्हणजे काय? आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक हे पृथ्वीभोवती फिरणारे एक मोठे अंतराळयान आहे. अंतराळवीर त्यात राहतात आणि सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणाचे प्रयोग करतात. ते ताशी २८,००० किलोमीटर वेगाने प्रवास करते. ते दर ९० मिनिटांनी पृथ्वीभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करते. ते ५ अंतराळ संस्थांनी एकत्रितपणे बांधले आहे. या स्थानकाचा पहिला भाग नोव्हेंबर १९९८ मध्ये लाँच करण्यात आला होता.
